۰ تا ۱۰۰ طیف لیکرت + انواع + مثال

طیف لیکرت

در ذهن خیلی از افراد که پرسشنامه ای کاغذی یا آنلاین پر می کنند، همیشه این ابهام و سوال وجود دارد که چطوری تحلیلگر یا مشاور از روی جواب سوالات من به پرسشنامه، متوجه می شود که در چه سطحی از آن متغیر هستم؟ مثلاً وقتی شما پرسشنامه اهمالکاری تحصیلی را پر می کنید، چطوری می شود فهمید که سطح اهمالکاری تحصیلی شما بالا، متوسط یا پائین است؟

برای پاسخ به این سوال حتماً این مقاله را که درباره ۰ تا ۱۰۰ طیف لیکرت (مقیاس لیکرت) است، کاملاً مطالعه کنید تا متوجه شوید چطوری از روی جواب سوالات پرسشنامه می توان وضعیت فرد را در آن زمینه مورد سنجش قرار داد. 

طیف لیکرت اولین بار توسط آقای رنسیس لیکرت (Rensis Likert) جامعه شناس، آماردان و روانشناس آمریکایی در سال ۱۹۳۲ میلادی بیان شد. او دریافت سوالاتی که پاسخ دهنده می تواند به آنها پاسخ های متفاوتی بدهد، نسبت به سوالاتی که تنها یک پاسخ درست دارند، اطلاعات بیشتری فراهم می کنند. طیف لیکرت (مقیاس لیکرت) یک سیستم رتبه‌بندی محسوب می شود که معمولاً در پرسش‌نامه‌ها و نظرسنجی‌ها برای سنجش نگرش‌ها، نظرات یا ادراک افراد استفاده می گردد. در پرسشنامه ها یا نظرسنجی ها، یک یا چند سوال به پاسخ دهندگان داده و از آنها خواسته می شود تا سطح موافقت یا مخالفت خود را در مقیاس متقارن نشان دهند. در این مقیاس شرکت کنندگان به سوالات پرسشنامه پاسخ می دهند و پاسخ های آنها علامت گذاری می شود و مشخص می شود که آزمودنی هر سوال را چگونه پاسخ داده است. 
جلوی هر سوال از پرسشنامه یا نظرسنجی، چند گزینه است که هر گزینه ای که به نظر و دیدگاه شرکت کننده نزدیک تر باشد، وی آن را علامت می زند، سپس به هر گزینه با توجه به نوع طیف لیکرت، نمره ای داده می شود و در نهایت بعد از جمع کردن نمره هر سوال، نمره کلی شرکت کننده یا پاسخ دهنده به آن پرسشنامه مشخص می گردد و از طریق آن نمره است که می توان تشخیص داد، فرد در زمینه آن پرسشنامه در چه سطحی است. در کل طیف لیکرت یک سیستم رتبه بندی منعطف است که به پاسخ دهنده اجازه می دهد درجاتی از عقیده و نظر خود را بیان کند.
طیف لیکرت

مثال برای درک بهتر

برای درک بهتر مفهوم طیف لیکرت بهتر است به مثال زیر توجه کنید:
 
شما احساس می کنید که به تازگی در درس خواندن و انجام تکالیف درسی کمی تنبل شده اید و برای اینکه این موضوع به خودتان ثابت شود و تلاش کنید که از شر این تنبلی خلاص شوید، در اینترنت پرسشنامه اهمال کاری تحصیلی را سرچ می زنید و به پرسشنامه رایگان اهمال کاری تحصیلی در سایت آرمان پژوهان دست پیدا می کنید.
شما با اشتیاق شروع به جواب دادن به سوالات پرسشنامه اهمال کاری تحصیلی می کنید و می بینید که جلوی هر سوال ۵ گزینه (خیلی کم، کم، تاحدودی، زیاد، خیلی زیاد) است. سوال اول گفته است که (آیا در انجام تکالیف درسی، کند عمل می کنید؟) و این سوال را از خود می پرسید و می بینید که بهترین گزینه برای جواب دادن به این سوال، گزینه (خیلی زیاد) است. به همین ترتیب سوالات دیگر را جواب می دهید. حالا از کجا می شود فهمید که اهمال کاری تحصیلی شما در چه سطحی است؟
طیف لیکرت (مقیاس لیکرت)، همان درجه بندی گزینه های پرسشنامه است که در اینجا از خیلی کم تا خیلی زیاد است و ۵ گزینه دارد و اگر به هر گزینه از کمترین به بیشترین نمره بدهیم، نمره گزینه خیلی کم=۱، کم=۲، تاحدودی=۳، زیاد=۴ و خیلی زیاد=۵ می شود. یعنی نمره سوال اول شما ۵ شده است. حالا نمره ۱۲ سوال را حساب می کنید و با هم جمع می کنید. بریم که با هم براساس پرسشنامه زیر محاسبه کنیم:
نمره سوال ۱ می شود ۵، نمره سوال ۲ می شود ۴، نمره سوال ۳ می شود ۲، نمره سوال ۴ می شود ۵، نمره سوال ۵ می شود ۵، نمره سوال ۶ می شود ۴، نمره سوال ۷ می شود ۴، نمره سوال ۸ می شود ۳، نمره سوال ۹ می شود ۳، نمره سوال ۱۰ می شود ۵، نمره سوال ۱۱ می شود ۴ و نمره سوال ۱۲ می شود ۳٫ 
حالا نمرات را جمع می کنید (۵+۴+۲+۵+۵+۴+۴+۳+۳+۵+۴+۳= ۴۷) و نمره کل اهمال کاری تحصیلی شما ۴۷ می شود. خوب آیا این نمره به تنهایی به شما کمک می کند که بفهمید در چه سطحی از اهمال کاری تحصیلی هستید؟ قطعاً خیر.
برای این کار باید عملیات زیر را گام به گام انجام دهید:
گام ۱: کمترین نمره این پرسشنامه ۱۲ است: یعنی اگر برای تمامی سوالات پرسشنامه گزینه خیلی کم را بزنید، ۱۲ ضربدر ۱ می شود ۱۲٫
گام ۲: بیشترین نمره این پرسشنامه ۶۰ است: یعنی اگر برای تمامی سوالات پرسشنامه گزینه خیلی زیاد را بزنید، ۱۲ ضربدر ۵ می شود ۶۰٫
گام ۳: اکنون بیشترین نمره را از کمترین نمره کسر کنید: ۴۸=۱۲-۶۰
گام ۴: حالا عدد به دست آمده یعنی ۴۸ را به ۳ (بازه بالا و متوسط و کم) تقسیم کنید: ۱۶=۳ / ۴۸
گام ۵: اکنون نمره ۱۶ بعلاوه کمترین نمره یعنی ۱۲ می شود، بازه اهمال کاری پائین ۲۸=۱۶+۱۲(در حقیقت از نمره ۱۲ تا ۲۸ یعنی اهمال کاری تحصیلی پائین) 
گام ۶: حالا نمره ۱۶ را با نمره به دست آمده از گام ۵ جمع بزنید: ۴۴=۱۶+۲۸ (در حقیقت از نمره ۲۸ تا ۴۴ یعنی اهمال کاری تحصیلی متوسط) 
گام ۷: حالا نمره ۱۶ را با نمره به دست آمده از گام ۶ جمع بزنید: ۶۰=۱۶+۴۴ (در حقیقت از نمره ۴۴ تا ۶۰ یعنی اهمال کاری تحصیلی بالا) 
 
همانطور که خاطرتان هست، نمره شما در این تست، ۴۷ شد، نمره ۴۷ در کدام بازه قرار دارد؟ در بازه ۴۴ تا ۶۰ است و این بازه یعنی اهمال کاری تحصیلی بالا.
اکنون براساس پرسشنامه اهمال کاری تحصیلی متوجه شدید که نمره شما از ۱۲ تا ۶۰، برابر با ۴۷ شد و این عدد نشان می دهد که شما اهمال کاری تحصیلی بالایی دارید و باید برای این مشکل، فکری کنید تا کمتر از تنبلی در تحصیل ضربه بخورید.
 
در حال حاضر با این مثال تاحدودی ابهامات شما درباره طیف لیکرت برطرف شد و متوجه شدید که طیف لیکرت کمک زیادی در نمره گذاری پرسشنامه می کند و براساس این طیف لیکرت است که می توان نمره آزمودنی را به درستی محاسبه کرد.
ردیفسؤالات اهمال کاری تحصیلیخیلی کمکمتا حدودیزیادخیلی زیاد
۱آیا در اﻧﺠﺎم ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ درﺳﻲ، ﻛﻨﺪ ﻋﻤﻞ می کنید؟    *
۲آیا ترجیح می دهید کارهای دﻳﮕﺮی را انجام دهید ﺗﺎ ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ درسی؟   * 
۳آیا زمانی که وﻗﺖ ﻛﺎﻓﻲ دارید، اﻧﺠﺎم ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ درﺳﻲ را ﺑﻪ ﺗﺎﺧﻴﺮ ﻣﻲاﻧﺪازید؟  *   
۴آیا ﭼﻮن از آﻳﻨﺪه ﺧﺒﺮ ﻧﺪارید، اﻧﺠﺎم ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ درﺳﻲ را ﺑﻪ ﺗﺎﺧﻴﺮ ﻣﻲاﻧﺪازید؟    *
۵آیا برای انجام ندادن ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ درﺳﻲ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻣﻲ آورید؟    *
۶احساس می کنید، برای تکالیف و مطالعه درسی انرژی کافی ندارید؟   * 
۷آیا در ﻣﻮﻗﻊ اﻧﺠﺎم ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ درﺳﻲ، دﭼﺎر ﺣﻮاس ﭘﺮﺗﻲ ﻣﻲﺷﻮید؟   * 
۸آیا در ﻣﻮﻗﻊ اﻧﺠﺎم ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ درﺳﻲ، زود اﺣﺴﺎس ﺧﺴﺘﮕﻲ می کنید؟  *  
۹در اﻧﺠﺎم ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ درﺳﻲ ﺑﻪ توانایی خود شک و تردید دارید؟  *  
۱۰ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ درﺳﻲ را ﺑﺪون ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰی انجام می دهید؟    *
۱۱آیا زﻣﺎن زﻳﺎدی را ﺟﻬﺖ ﻛﺎرﻫﺎی دﻳﮕﺮی ﺻﺮف ﻣﻲ ﻛﻨید ﺗﺎ ﺑﺮای ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ درسی خود؟   * 
۱۲آیا وقتی ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻲﮔﻴﺮید، ﺗﻜﺎﻟﻴﻒ درﺳﻲ را اﻧﺠﺎم دﻫید، باز در ﻋﻤﻞ ﺳﻬﻞ اﻧﮕﺎری ﻣﻲکنید؟  *  

۱۰ نوع طیف لیکرت

انواع طیف لیکرت به قرار ذیل می باشند:

۱- طیف لیکرت ۵ درجه ای: این مقیاس دارای ۵ گزینه پاسخ (خیلی کم=۱، کم=۲، تاحدودی=۳، زیاد=۴، خیلی زیاد=۵) است، جالب است بدانید که این مقیاس پرکاربردترین مقیاس لیکرت است.

۲- طیف لیکرت ۷ درجه ای: این مقیاس دارای ۷ گزینه پاسخ است که از خیلی کم تا خیلی زیاد، با نقطه میانی خنثی می باشد (خیلی کم=۱، کم=۲، کم تا حدودی=۳، تاحدودی=۴، تاحدودی تا زیاد=۵، زیاد=۶، خیلی زیاد=۷). نسبت به مقیاس ۵ نقطه ای تفاوت های ظریف بیشتری را امکان پذیر می کند و به عبارتی از طریق این طیف منظور آزمودنی را بهتر می توان متوجه شد.

۳- طیف لیکرت ۹ درجه ای: این مقیاس دارای ۹ گزینه پاسخ (خیلی کم=۱، خیلی کم تا کم=۲، کم=۳، کم تا حدودی=۴، تاحدودی=۵، تاحدودی تا زیاد=۶، زیاد=۷، زیاد تا خیلی زیاد=۸، خیلی زیاد=۹) است. این مقیاس دقت بالایی به همراه پیچیدگی خاصی دارد، چون به ریز می توان نظر آزمودنی را متوجه شد. 

۴- طیف لیکرت دوقطبی: این مقیاس دارای گزینه های پاسخ در دو حد از طیف مانند (کم و زیاد) یا (مخالف و موافق) یا (بلی و خیر) است. گزینه خنثی مستثنی شده است و پاسخ دهنده را به پاسخی جهت دار وادار می کند.

۵- طیف لیکرت مطلوبیت: گزینه های پاسخ از خیلی نامطلوب تا خیلی مطلوب متغیر است، مانند (خیلی نامطلوب=۱، نامطلوب=۲، حد وسط=۳، مطلوب=۴، خیلی مطلوب=۵). همچنین می توان به جای کلمه (خیلی) از کلمه (کاملاً) استفاده کرد و حتی اینکه می تواند ۵ درجه ای، ۷ درجه ای و ۹ درجه ای نیز باشد. این مقیاس در هنگام اندازه گیری نگرش ها و ادراکات مفید است.

۶- طیف لیکرت فرکانس: پاسخ ها فراوانی را از هرگز تا همیشه نشان می دهد، مانند (هرگز=۰، به ندرت=۱، گاهی اوقات=۲، اغلب=۳، همیشه=۴). این مقیاس نیز می توان ۵ درجه ای یا ۷ درجه ای یا حتی ۹ درجه ای باشد، اما بهترین نوع آن، مقیاس ۵ درجه ای است. این مقیاس می تواند فرکانس رفتار را اندازه گیری کند.

۷- طیف لیکرت توافقی: مقیاس لیکرت توافقی دقیقاً مانند مقیاس لیکرت ۵ درجه ای، ۷ درجه ای و ۹ درجه ای است، اما به جای کلمه (خیلی زیاد) از کلمه (کاملاً موافق)، به جای کلمه (زیاد) از کلمه (موافق)، به جای کلمه (خیلی کم) از کلمه (کاملاً مخالف) و به جای کلمه (کم) از کلمه (مخالف) استفاده می شود. این مقیاس به طور مستقیم سطوح توافق را اندازه گیری می کند.

۸- طیف لیکرت اهمیت: این مقیاس نیز می تواند ۵ درجه ای، ۷ درجه ای و یا ۹ درجه ای باشد گزینه ها از اصلاً مهم نیست تا بسیار مهم است. مانند (اصلاً مهم نیست=۱، مهم نیست=۲، نظری ندارم=۳، مهم است=۴ و بسیار مهم است=۵). این مقیاس اندازه گیری اهمیت درک شده آزمودنی را می سنجد.

۹- طیف لیکرت ۳ درجه ای: این مقیاس دارای ۳ گزینه است که به طور مثال (کم=۱، تاحدودی=۲، زیاد=۳) هستند و می توان به جای کلمه (کم) از کلمه (مخالف) و به جای کلمه (زیاد) از کلمه (موافق) استفاده کرد. اما از آنجا که اصولاً با ۳ گزینه نمی توان به درک درستی نسبت به نظر و دیدگاه آزمودنی رسید، بنابراین این مقیاس کاربردی بسیار اندک دارد.

۱۰- طیف لیکرت زوجی: این مقیاس ها شامل ۴ درجه ای، ۶ درجه ای، ۸ درجه ای و ۱۰ درجه ای هستند. لازم به ذکر است که مقیاس لیکرت دوقطبی نیز به نوعی مقیاس زوجی محسوب می شود، زیرا دارای دو گزینه است. اما چون تعداد گزینه های این مقیاس ها زوجی است، بنابراین حد وسطی در این مقیاس ها لحاظ نمی شود و این امر می تواند دقت طیف لیکرت را کاهش دهد، لذا این نوع از مقیاس ها هم کاربرد اندکی دارند.

به طور کلی، مقیاس های ۵ درجه ای و ۷ درجه ای رایج ترین انواع طیف های لیکرت هستند، زیرا آنها تعادلی از جزئیات را بدون گزینه های زیاد ارائه می دهند. 

لیست تمامی پرسشنامه ها

جدید

لیست تمامی پرسشنامه ها

از کدام طیف استفاده کنم؟

قبل از هر چیز لازم است عنوان شود که اگر پرسشنامه شما استاندارد و دارای روایی و پایایی مناسبی است، شما در انتخاب نوع طیف لیکرت نقشی نخواهید داشت و پرسشنامه را با هر طیفی باید اجرا کنید، چون در صورت تغییر در طیف لیکرت امکان کاهش اعتبار پرسشنامه وجود دارد. اما اگر در انتخاب طیف لیکرت پرسشنامه خود اختیار عمل دارید به نکات زیر حتماً توجه کنید:

نکته ۱: اول از همه لازم است که به این نکته توجه داشته باشید که با توجه به توضیحات بالا از طیف های لیکرت ۵ درجه ای و یا ۷ درجه ای استفاده کنید، چون جزئیات بهتری از نظر آزمودنی بدون گزینه های زیاد را در اختیار شما قرار می دهد.

نکته ۲: اگر بین طیف لیکرت ۵ درجه ای یا ۷ درجه ای همچنان شک دارید، بهتر است این دو سوال را از خود بپرسید که ۱- نمونه مورد مطالعه من چقدر حوصله پاسخ دادن دارد؟ ۲- سوالات پرسشنامه تا چه اندازه ریزبینانه و پیچیده هستند؟
اگر جواب سوال اول این باشد که نمونه من حوصله زیادی ندارند، پس بهتر است طیف لیکرت پرسشنامه ۵ درجه ای باشد که آزمودنی نیاز به فکر کردن زیاد نداشته باشد. همچنین اگر جواب سوال دوم این باشد که سوالات پیچیده و ریزبینانه هستند، بهتر است طیف پرسشنامه ۷ درجه ای باشد تا آزمودنی بهتر بتواند با توجه به سختی و پیچیدگی سوال گزینه دقیق تر و مناسب تری را بزند و آن گزینه بهتر او را توصیف کند.

نکته ۳: در انتخاب نام گزینه و اینکه از مقیاس اهمیت، توافقی یا دوقطبی استفاده کنید، بهتر است همواره نام گزینه ها با محتوای سوال همسو باشد.

نکته ۴: اگر سوالات پرسشنامه شما با کلماتی مانند (تا چه اندازه …)، (تا چه میزان …)، (چقدر …) شروع می شوند، بهتر است از گزینه های (خیلی کم، کم، تاحدودی، زیاد، خیلی زیاد) استفاده کنید.

نکته ۵: اگر سوالات پرسشنامه شما حالت خبری دارد (من انسان سخت کوشی هستم.) بهتر است از گزینه های (کاملاً مخالفم، مخالفم، نظری ندارم، موافقم، کاملاً موافقم) استفاده کنید.

نکته ۶: اگر سوالات پرسشنامه شما با کلمه (آیا) شروع می شوند، بهتر است از مقیاس دوقطبی مانند (بلی و خیر) استفاده کنید. البته هرچقدر شما از گزینه های بیشتری مانند ۵ درجه ای و ۷ درجه ای استفاده کنید، دقت اندازه گیری افزایش می یابد.

نکته ۷: اگر سوالات پرسشنامه شما با کلمه (میزان مطلوبیت …) شروع می شوند، بهتر است از گزینه های (خیلی مطلوب، مطلوب، تاحدودی، نامطلوب، خیلی نامطلوب) بهره ببرید.

نکته ۸: اگر سوالات پرسشنامه شما با کلمه (میزان اهمیت …) شروع می شوند، بهتر است از گزینه های (اصلاً مهم نیست، مهم نیست، نظری ندارم=۳، مهم است و بسیار مهم است) بهره ببرید.

نکته ۹: اگر سوالات پرسشنامه شما به گونه ای است که آزمودنی ممکن است آن کار را اصلاً انجام نداده باشد، مانند (آیا وقتی درس می خوانید، همزمان با گوشی بازی می کنید؟)، از گزینه های (هرگز، به ندرت، گاهی اوقات، اغلب، همیشه) استفاده کنید.

در نهایت شما با رعایت این نکات می توانید با خرید پرسشنامه و یا طراحی آن، داده های نگرشی مفیدی را از آزمودنی های خود استخراج نموده و برای تجزیه و تحلیل از آنها بهره ببرید.

کاربرد طیف لیکرت در پرسشنامه

هموار این سوال در ذهن محققین ایجاد می شود که واقعاً کاربرد طیف لیکرت در پرسشنامه یا نظرسنجی چیست؟

برای پاسخ به این سوال باید با کارایی طیف لیکرت در پرسشنامه و نظرسنجی آشنا شد. این کاربردها به قرار زیر هستند:

کاربرد ۱: رضایت/کیفیت سنجی: طیف لیکرت این امکان را به محقق می دهد تا بتواند میزان رضایت آزمودنی را در خصوص موضوع خاصی متوجه شود. مثال: (سوال: تا چه اندازه نسبت به کیفیت بسته بندی کالا رضایت دارید؟ جواب: خیلی زیاد)

کاربرد ۲: شدت سنجی: شما با استفاده از طیف لیکرت شدت باور و عقیده آزمودنی را در خصوص موضوع خاصی درک خواهید کرد. مثال: (سوال: چقدر باور دارید که انسان با اخلاقی هستید؟ جواب: تاحدودی)

کاربرد ۳: فراوانی سنجی: طیف لیکرت باعث می شود که بفهمید میزان فراوانی موضوع خاص در چه حدی است. مثال: (سوال: چند بار در طول روز به مطالعه می پردازید؟ جواب: ۳ بار)

کاربرد طیف لیکرت در پایان نامه

در اینجا چند نکته برای استفاده از طیف لیکرت (مقیاس لیکرت) در پایان نامه آورده شده است:

۱- فصل اول: (طیف لیکرت مرتبط با گزاره های تحقیق باشد): طیف لیکرت پرسشنامه های پژوهش شما می بایست با گزاره های تحقیق (اهداف، سوالات و فرضیات) که براساس چارچوب نظری طراحی شده اند، مرتبط باشد و طیف لیکرت به درستی متغیرهای موجود در گزاره های تحقیق را پوشش دهد. طیف لیکرت از دو جهت نوع درجه و نام درجه انتخاب می شود. یعنی اینکه اولاً طیف لیکرت شما براساس گزاره های تحقیق چه درجه ای داشته باشد، مثلاً ۵ درجه ای باشد یا خیر. دوماً نام طیف لیکرت شما مرتبط با متغیرهای موجود در گزاره ها باشد، مثلاً می شود از خیلی کم تا خیلی زیاد استفاده کنید یا از کاملاً مخالفم تا کاملاً موافقم.

۲- فصل سوم: (توضیح کامل درجه بندی طیف لیکرت): در فصل سوم پایان نامه و در بخش ابزار اندازه گیری داده ها، حتماً اشاره کنید که پرسشنامه شما براساس چه نوع طیف لیکرتی است و طریقه نمره گذاری آن به چه صورت است. مثلاً عنوان پرسشنامه شما رضایت مشتری است که دارای ۲۰ سوال با طیف لیکرت ۵ درجه ای (خیلی کم=۱، کم=۲، تاحدودی=۳، زیاد=۴ و خیلی زیاد=۵) است.

۳- فصل سوم: (توضیح کامل سوالات معکوس): بعد از توضیح کامل درجه بندی طیف لیکرت براساس مثال بالا، حالا اگر پرسشنامه شما دارای سوالات معکوس است، باید آن سوالات را مشخص کنید. مثلاً سوالات ۱ و ۵ پرسشنامه رضایت مشتری به صورت معکوس نمره گذاری می شوند، به طوری که (خیلی کم=۵، کم=۴، تاحدودی=۳، زیاد=۲ و خیلی زیاد=۱) است.

۴- فصل چهارم: (شاخص های آماری در بخش آمار توصیفی): فصل چهارم دارای دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی است که در بخش آمار توصیفی باید براساس طیف لیکرت، شاخص های مرکزی (فراوانی، درصد، درصد تجمعی، میانگین، میانه و نما) و شاخص های پراکندگی (چولگی، کشیدگی، انحراف معیار، خطای انحراف معیار و واریانس) را برای هر متغیر ارائه دهید.

۵- فصل چهارم: (سنجش نرمالیته بودن در بخش آمار استنباطی): برای بخش آمار استنباطی ابتدا بررسی کنید که داده های لیکرت برای متغیرها در حالت نرمال توزیع شده باشند که اگر توزیع داده ها نرمال باشد، می بایست از آزمون های پارامتریک و در غیر این صورت از آزمون های ناپارامتریک استفاده کنید.

۶- فصل پنجم: (پیشنهادات کاربردی): در فصل پنجم و در بخش پیشنهادات کاربردی، براساس کمترین میانگین و بیشترین میانگین برای هر سوالی که از طیف لیکرت آن سنجش می شود به ارائه پیشنهاد بپردازید. مثلاً وقتی سوال ۳ از پرسشنامه رضایت مشتری در نمونه مورد مطالعه کمترین نمره را کسب کرده است، در این خصوص برای تقویت آن به ارائه پیشنهاد بپردازید و یا برعکس. 

۷- فصل پنجم: (پیشنهادات پژوهشی): در فصل پنجم و در بخش پیشنهادات پژوهشی، به پژوهشگران آتی پیشنهاد بدهید که برای سنجش متغیرهای پژوهش شما از سایر پرسشنامه ها با طیف های لیکرت متفاوت تری استفاده نمایند تا بتوان نتایج آنها را مورد قیاس و بررسی قرار داد.

۸- فصل پنجم: (محدودیت های پژوهشی): در فصل پنجم و در بخش محدودیت ها به این نکته اشاره نمائید که طیف لیکرت انتخاب شده تاحدودی می تواند منجر به خط دهی به آزمودنی شود و یا اینکه بعضاً نظرات آزمودنی ها شاید در گزینه های سوالات یا همان طیف لیکرت پرسشنامه شما جای نگیرد.

تحلیل طیف لیکرت

تحلیل طیف لیکرت پرسشنامه به قرار زیر است که برای درک بهتر شما مثالی زده می شود:

مثال: نمونه مورد مطالعه شما ۴ نفر است که قرار است به آنها پرسشنامه ۳ سوالی تعهد سازمانی را بدهید تا متوجه سطح تعهد سازمانی آنها شوید.

۱٫ نمره گذاری طیف لیکرت: به هر کدام از گزینه‌های پاسخ در طیف لیکرت یک امتیاز داده می‌شود. مثلاً:

– کاملاً موافقم: ۵ امتیاز
– موافقم: ۴ امتیاز
– نظری ندارم: ۳ امتیاز
– مخالفم: ۲ امتیاز
– کاملاً مخالفم: ۱ امتیاز

۲٫ محاسبه میانگین طیف لیکرت: برای هر پاسخ‌دهنده، نمرات پاسخ‌هایش محاسبه می‌شود. مثلاً علی پرسشنامه ۳ سوالی تعهد سازمانی را این گونه جواب داده است:

– سوال ۱: گزینه موافقم را تیک زده است: نمره اش ۴ می شود.

– سوال ۲: گزینه مخالفم را تیک زده است: نمره اش ۲ می شود.

– سوال ۳: گزینه نظری ندارم را تیک زده است: نمره اش ۳ می شود.

– در کل نمره تعهد سازمانی علی ۹ می شود (۹=۴+۲+۳)

– اکنون نمره ۹ را به عدد ۳ (چون پرسشنامه ۳ سوال دارد) تقسیم می کنیم که میانگین نمره تعهد سازمانی علی ۳ می شود.

سپس نمرات میانگین کل پاسخ‌دهندگان مطابق دستور بالا با هم جمع می‌شوند و میانگین کل محاسبه می‌گردد. چون شما ۴ پاسخ دهنده داشته اید، میانگین نمرات آنها به قرار زیر است:

– میانگین نمره علی ۳ شد.

– میانگین نمره رضا ۲ شد. 

– میانگین نمره مریم ۵ شد.

– میانگین نمره امیر ۱ شد.

– جمع میانگین کل شرکت کنندگان ۱۱ می شود: (۱۱=۳+۲+۵+۱)

میانگین کل نمرات شرکت کنندگان می شود، جمع میانگین تقسیم بر تعداد کل شرکت کنندگان (۴ نفر): (۲٫۷۵= ۴ / ۱۱)

در حقیقت میانگین کل تعهد سازمانی شرکت کنندگان ۲٫۷۵ است و براساس طیف لیکرت گزینه کلی شرکت کنندگان بین گزینه مخالفم و گزینه نظری ندارم است.

۳٫ محاسبه درصد طیف لیکرت: حال اگر میانگین کل تعهد سازمانی شرکت کنندگان را ضربدر ۱۰۰ و تقسیم بر ۵ (چون پرسشنامه ۵ درجه ای بود) کنیم، درصد تعهد سازمانی کل شرکت کنندگان هم محاسبه می شود که ۵۵ درصد خواهد بود: (%۵۵=۱۰۰ * ۲٫۷۵)

در نهایت، شما با نرم افزار SPSS قادر خواهید بود با شاخص های مرکزی و پراکندگی اطلاعات بیشتری از نمرات شرکت کنندگان به دست آوردید.

نمونه پرسشنامه طیف لیکرت

نمونه پرسشنامه براساس انواع طیف لیکرت به صورت رایگان در زیر آورده شده است:

پرسشنامه رایگان حرمت خود
دو گزینه ای
پرسشنامه رایگان حرمت خود
دو گزینه ای
پرسشنامه رایگان وسواسی-اجباری
۵ درجه ای
پرسشنامه رایگان وسواسی-اجباری
۵ درجه ای
پرسشنامه رایگان رضایت از زندگی
۶ درجه ای
پرسشنامه رایگان رضایت از زندگی
۶ درجه ای
پرسشنامه رایگان افسردگی، اضطراب، استرس
۴ درجه ای
پرسشنامه رایگان افسردگی، اضطراب، استرس
۴ درجه ای
پرسشنامه رایگان هوش هیجانی
۵ درجه ای
پرسشنامه رایگان هوش هیجانی
۵ درجه ای

دیدگاهتان را بنویسید