مهارتهای اجتماعی یکی از ابزارهای ایجاد تعاملات اجتماعی مثبت و هدفمند با افراد مختلف در موقعیت‌های گوناگون است. این مهارت‌ها آنقدر اهمیت دارند که پیشنهاد شده در موقعیت‌های طبیعی به منظور تسهیل تعمیم‌دهی به موقعیت‌های مختلف در مدارس آموزش داده شود.
در ادامه با تعریف این مهارت‌ها، نمونه‌ها و راه‌های تقویت آن آشنا می‌شوید.
مهارتهای اجتماعی را به رفتارهای کلامی و غیرکلامی مانند کلمات، تظاهرات صوتی، و کارهایی تفسیر می‌کنند که به هنگام استفاده در تعاملات با هم‌سالان و بزرگ‌سالان منجر به پیامدهای اجتماعی مثبت می‌شوند.
همچنین گفته می‌شود مهارتهای اجتماعی اغلب به عنوان مجموعه‌ی پیچیده‌ای از مهارت‌ها در نظر گرفته شده است که شامل ارتباط، حل مسئله و تصمیم‌‌گیری، تعاملات با هم‌سالان و گروه، و خودمدیریتی می‌شود.
مهارتهای اجتماعی را به عنوان رفتارهای قابل مشاهده و قابل اندازه‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری تعریف کرده‌اند که استقلال، قابلیت پذیرش و کیفیت مطلوب زندگی را بهبود می‌بخشند. این مهارت‌ها برای سازش یافتگی و کارکرد مناسب مهم هستند و نارسایی در مهارتهای اجتماعی به طور نزدیکی با اختلالات روانی و مشکلات رفتاری مرتبط هستند.
دلایل ضرورت ایجاد مهارتهای اجتماعی در همه‌ی افراد با توجه به نتایج پژوهش‌های صورت گرفته، عبارتند از:
برخی پژوهشگران رفتارهایی را با عنوان مهارتهای اجتماعی در نظر گرفتند مانند: مشارکت، سلام و احوال پرسی و شروع تعاملات. برخی دیگر مهارت‌هایی شامل اظهار نظر کردن و رعایت نوبت و همکاری را نیز بیان کردند.
کالدارلا و مرل طبقه‌بندی از مورد نیاز کودکان به منظور داشتن تعامل مثبت با افراد بزرگسال و هم‌سال را تهیه کردند. این طبقه‌بندی به پنج بعد تقسیم شده است:
به طور کلی مهارتهای اجتماعی به آن دسته از مهارت‌هایی گفته می‌شود که ما در تعاملات میان فردی خود به کار می‌بریم. اما از جهتی تعریف فوق چندان کامل نیست؛ زیرا بیشتر به شکل این مهارت‌ها اشاره دارد تا به ماهیت آن‌ها.
با دیگران طوری ارتباط برقرار کند که بتواند به حقوق، الزامات، رضایت خاطر و یا انجام وظایف خود در حد معقولی دست یابد؛ بی‌آنکه حقوق، الزامات، رضایت خطر یا وظایف دیگران را نادیده بگیرد، و در عین حال بتواند در این موارد مبادله‌ای باز و آزاد با دیگران داشته باشد.
کلی بعد یادگیری را به این تعریف می‌افزاید؛ او می‌گوید مهارت اجتماعی عبارت است از (رفتارهای معین و آموخته شده‌ای که افراد در روابط میان فردی خود، برای کسب تقویتهای محیطی یا حفظ آن‌ها انجام می‌دهند). مایکلسون و دیگران(۱۹۸۳) در ارزیابی نشانه‌های مهارت اجتماعی شش عنصر اصلی وجود دارند:
برای شناخت هر چه بهتر شش عنصر ذکر شده، ابتدا مهارت تقویت را توضیح می‌دهیم. این مهارت شامل تقویتهای کلامی و غیرکلامی است. این دو نوع تقویت را می‌توانیم برحسب رفتارهای عملی مورد تحلیل قرار دهیم (شکل ۲-۱ را ببینید).
منظور از تقویت کننده‌های کلامی، کلمه‌هایی هستند که فرد برای تشویق رفتارها یا فعالیت‌های دیگران بر زبان می‌آورد و به طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
سنجش، یک گام ضروری در آموزش مهارتهای اجتماعی است که اهداف متعددی دارد. سنجش‌ها می‌توانند به صورت فردی یا گروهی جهت غربالگری قابلیت اجتماعی کلی و برای جمع آوری اطلاعات درباره‌ی ماهیت مشکلات مهارتهای دانش‌آموز استفاده شوند.
همچنین سنجش می‌تواند برای کمک به طراحی و ارائه‌ی آموزش، انتخاب و اصلاح برنامه‌ی درسی، بازبینی و ارزیابی پیشرفت دانش‌آموزان در آموزش مورد استفاده قرار گیرد.
آموزش‌ها با هدف آموزش رفتارهای اجتماعی خاص به دانش‌آموزان طراحی می‌شود و باید مستقیم و برنامه‌‌‌‌‌‌‌‌ریزی شده باشد. مؤلفان شش فرض را درباره‌ی این آموزش ارائه کردند که باید توسط معلمان در نظر گرفته شود:
گام نخست آموزش مهارتهای اجتماعی، بحث درباره‌ی مهارتی است که باید تدریس شود. در طی این مرحله مهارت باید تعریف شود و گام‌های مورد نیاز برای انجام مهارت مشخص گردد. در طی این مرحله است که یک منطق می‌تواند برای مهارت مورد نظر فراهم شود.
در طی مرحله‌ی دوم، الگودهی رخ می‌دهد. در طی این مرحله، یک یا دو دانش‌آموز، یا نوار ویدیویی مهارت را انجام می‌دهند و نمونه‌های روشنی از مهارت و کاربرد آن ارائه داده می‌شود. در این زمان، الگو باید فرایند انجام مهارت را با وردن مثال و با روش گفتگو با خود نشان دهد.
در مرحله‌ی سوم، دانش‌آموزان توسط معلم یا الگو، برای انجام مهارت هدایت می‌شوند. در این مرحله که تمرین و تکرار نیز نامیده شده است، معلم را در انجام درست مهارت راهنمایی می‌کند. معلم همچنین دانش‌آموزان را تشویق می‌کند تا در طی انجام مهارت به صورت هدایت شده، با خود حرف بزنند
این مرحله که در زمان‌هایی با مراحل سوم و پنجم ترکیب می‌شود، انجام مهارت به صورت مستقل است. این مرحله که همچنین ایفای نقش نامیده می‌شود، شامل انجام مهارت توسط دانش‌آموزان با اندک مداخله از طرف معلم، بهبود تعمیم‌دهی مهارت
این گام، گام نهایی در آموزش مهارتهای اجتماعی، جهت تعریف مشکل است. در هر صورت با ارائه‌ی بازخورد و بحث که در طی فرایند آموزش رخ می‌دهد، ممکن است فرض شود که تقویت در طول تمرین برای انجام مناسب مهارت فراهم شده است.
در این زمان دانش‌آموزان تشویق می‌شوند تا مهارت جدید را خارج از محدودیت‌های آموزشی انجام دهند. تکلیف خانه اغلب برای بهبود تعمیم‌دهی ارائه می‌شود.
ایجاد پنج مرحله‌ی ساختار آموزش مهارتهای اجتماعی، به طور رایج الگودهی و دستکاری پیامد (تقویت و بازخورد) را شامل می‌شود. الگودهی و دستکاری پیامد، دو تکنیک از سه تکنیک مورد استفاده در آموزش مهارتهای اجتماعی هستند که از تئوری یادگیری اجتماعی استخراج شده‌اند.
ما به شما کمک می کنیم که پژوهش تان راحت تر و با علم بیشتری پیش برود. مجموعه آرمان پژوهان با ۱۳ سال سابقه فعالیت آماری و پژوهشی به هزاران پژوهشگر کمک کرده تا این مسیر ارزشمند را به درستی طی نمایند.
تمامی حقوق برای سایت آرمان پژوهان محفوظ است.
