شادکامی یکی از مؤلفههایی است که افراد در زندگی، شغل و روابط اجتماعی به دنبال ایجاد آن هستند تا از زمان و لحظات خود بهترین استفاده را داشته و بتوانند به موفقیت برسند. برای داشتن شادکامی در فعالیتها لازم است تا اقداماتی از سوی فرد و جامعه شکل گیرد.
در ادامه ابتدا با مفهوم شادکامی و روشهای ایجاد آن آشنا میشوید.
نشاط از جمله پدیدههای روان شناختی است که تحقیقات، مطالعات و بررسیهای مختلفی را معطوف خود ساخته است. روان شناسان نظریه پرداز، نشاط را نوعی هیجان مثبت میدانند که تأثیر زیادی بر کارهای جسمانی، شناختی و روانی در مکانیزم دارد و عملکرد آدمی را در زمینههای مختلف بهبود میبخشد.
از نشاط به عنوان یکی از هیجانات شاخص آدمی نام برده میشود. به باور کارشناسان افراد فاقد این هیجان، در دام اختلالات مختلف روانی و جسمانی گرفتار میشوند.
برای دریافت پرسشنامه شادکامی کلیک کنید.
مهمترین شاخصها و علائم هیجان نشاط عبارتند از:
از نظر هاکمن و دیگران نیز نشاط دارای سه بعد اساسی است که عبارتند از:
فرد دارای نشاط به ندرت از نشانههایی نظیر سر درد مزمن، احساس تنیدگی و فشار جسمانی (مانند گرفتگی عضلانی)، بینظمی در کارکرد سیستم تنفسی و قلبی و جز آن رنج میبرد. چنین فردی از نظر هیجانی نیز به ندرت در دام اختلالات روانی، به ویژه اضطراب و افسردگی،گرفتار میشود.
علاوه بر آن، فرد با نشاط از حداکثر مهارتهای ذهنی خویش در جهت رشد بهره میگیرد. از همین رو در ابراز ایدههای نو، مسئله سیاسی، تمرکز و یاد سپاری و یاد آوری اطلاعات از دیگران پیشی میگیرد.
محققان مختلف نشان دادهاند که چند دسته عامل با میزان و سطح شادکامی رابطه معناداری دارند. پارهای از آن عوامل به شرح زیر است:
تحقیقات مختلف نشان دادهاند که نوع شخصیت افراد، با سطح شادکامی و نشاط آنان رابطه معناداری دارد. محققان رابطه ویژگی شخصیتی برونگرایی را با نشاط و جسارت اجتماعی مورد مطالعه قرار داده و نشان دادهاند که بین این سه متغیر، همبستگی مثبت بالایی وجود دارد.
دومین عامل مرتبط با نشاط، میزان برخورداری از روابط حمایتگر اجتماعی و دوستیهای صمیمانه است. اهمیت این عامل به ویژه در نوجوانی و جوانی بیش از سایز دورههای سنی است، زیرا نوجوانان به دوستانی نیاز دارند که با آنها به بازی و تفریح بپردازند، با آنها وقت گذرانی کنند و نظرات و ایدههای خود را با آنان در میان گذرانند.
اعتماد به نفس بالا نیز میتواند موجب رضایت خاطر و احساس شادمانی شود. به همین دلیل است که علمای تربیتی به والدین و معلمان توصیه میکنند با تأکید بر توانایی و تأیید آنها هم بر عزت نفس و نشاط مربیان خود بیفزاید.
بر خلاف آنچه به نظر میرسد، یافتههای تحقیقی بیانگر وجود رابطه نیرومند بین تلاش و فعالیت زیاد (اما نه در حد ایجاد فرسودگی) و سطح نشاط است. مهمترین دلیل این رابطه را میتوان در موقعیت حاصل از جدیت و تلاش جستجو کرد، زیرا تلاش و کوشش فراوان موجب موفقیت در درس یا شغل میشود.
هر موفقیتی نیز موجب ایجاد احساس رضایت و خرسندی میشود از طرفی خرسندی و نشاط نیز انگیزه برای تلاش بیشتر را دو برابر میکند. به همین دلیل دور مثبتی پدید میآید که حاصل ان استمرار روزافزون موفقیت و نشاط و شادابی متعاقب آن است.
شواهد پژوهش بیانگر این واقعیت است که اختصاص بخشی از اوقات هفته به تفریح و سرگرمی موجب افزایش میزان نشاط میشود. ناگفته پیداست که تفریحات دسته جمعی بیشتر از تفریحات انفرادی موجب افزایش نشاط میشوند. افزون بر این، هر کسی از تفریحاتی لذت میبرد و بر اثر آن شور و شعف میشود که بر اساس میل و رغبت خودش انتخاب کرده است.
گرچه اغلب گفته میشود که نشاط، سطح روانی و جسمانی را زیاد میکند، اما سلامت نیز بر سطح و میزان تجربه نشاط تأثیر زیادی میگذارد. از همین رو هر اختلال و بد کار کردن جسمی یا روانی را باید پیش از مزمن شدن درمان کرد, زیرا هر علامت (سمپتوم) بیماری شناختی (پاتولوژیک) ممکن است نوعی نگرانی و دلواپسی مزمن را به وجود آورد.
بین سطح نشاط و میزان اعتقاد به باورها و ارزشهای دینی، رابطه معناداری وجود دارد. زمانی که باورهای دینی منجر به رفتارهای دینی میشوند، میزان آن رابطه بیشتر میشود.
باورها و رفتارهای دینی به منزله نوعی مکانیسم انضباطی عمل میکنند که از یک سو موجب افزایش سطح عمق پذیری در برابر استرسهای زندگی روزمره میشوند. از طرف دیگر به کار گرفتن اعمالی که با میل و رغبت درونی صورت میگیرند موجب ایجاد خرسندی و رضایت خاطر میشوند.
در ادامه توضیخات متغیر شادکامی با برخی از روشهایی را که اثر بخشی آنها در ایجاد نشاط و شادکامی در تحقیقات تجربی مورد تأیید قرارگرفته است مرور میشوند.
با مرور تحقیقات مختلف، سهم هر یک از عوامل گفته را در ایجاد نشاط مشخص شده است. نتیجه به صورت زیر است.
روش | میزان تأثیر |
مشاهده ء فیلمهای کمدی و هیجان انگیز
دریافت هدایا روش خود القایی خیال پردازی دریافت باز خورد مثبت شنیدن موسیقی شاد تعامل اجتماعی تظاهرات چهرهای |
۷۳%
۳۸% ۳۸% ۳۶% ۳۳% ۳۲% ۲۷% ۱۹% |
همان گونه که جدول بالا نشان میدهد از بین هشت روش مورد بررسی، تأثیر مشاهده فیلمهای کمدی و شاد در ایجاد نشاط، بیشتر از سایر روشها است، امّا روشهای مذکور در جدول بالا تنها روشهای ایجاد نشاط نیستند.
محققان توانستهاند روشهای مختلف دیگری را نیز شناسایی کنند. پارهای از محققان نیز تقسیم بندی زیر را برای روشهای ایجاد نشاط ارائه دادهاند:
در آخر میتوان گفت نشاط یکی از هیجانات آدمی است که تأثیر ژرف و ماندگاری بر عکسالعمل جسمی، روانی و شناختی آدمی دارد و عملکرد او را در قلمروهای مختلف فعالیتی افزایش میدهد.
عوامل مختلفی در ایجاد نشاط نقش دارند که از آن جمله میتوان به سبک شخصیتی فرد، تعامل اجتماعی، باورها و کنشهای مذهبی و تفریحات اشاره کرد. از این عوامل اغلب تحت عنوان عوامل پیش آیند (مسبّب) نشاط یاد میشود.
نشاط پیامهای مطلوبی برای فرد در بردارد که از آن جمله میتوان به افزایش سطح سلامت، پیشرفت شغلی و تحصیلی، رضایت خاطر و عکسالعمل مطلوب اجتماعی اشاره کرد.
ما به شما کمک می کنیم که پژوهش تان راحت تر و با علم بیشتری پیش برود. مجموعه آرمان پژوهان با ۱۳ سال سابقه فعالیت آماری و پژوهشی به هزاران پژوهشگر کمک کرده تا این مسیر ارزشمند را به درستی طی نمایند.
تمامی حقوق برای سایت آرمان پژوهان محفوظ است.